ευχες

Το φετεινό μήνυμα είναι προσαρμοσμένο (σχεδιαστικά) στο πνεύμα της εποχής ("τα πάνω- κάτω") αλλά η ουσία και ειλικρίνειά του παραμένουν αναλλοίωτες.
Σας εύχομαι ολόψυχα, υγεία (αδιαπραγμάτευτη προϋπόθεση) και αισιοδοξία (για τη συνέχεια)...

η διαδοχη

Τον έβλεπα καθημερινά πηγαίνοντας στο γραφείο μου.

Καθόταν πάντα στο ίδιο παγκάκι, όπου διανυκτέρευε, αφού είχε συμμαζέψει επιμελώς όλη την «οικοσκευή» του και την είχε αποθέσει στο παμπάλαιο ποδήλατό του. Το τελευταίο, αποτελούσε περισσότερο ένα σύντροφο παρά κάποιο μεταφορικό μέσο, αφού τις λιγοστές φορές που τους έβλεπες μαζί στο δρόμο, εκείνος το οδηγούσε πεζός στην πόλη με μια αξιοζήλευτη τρυφερότητα, προσεκτικά και διακριτικά, όπως διακριτική ήταν και η συνολική παρουσία του στο πολυσύχναστο κέντρο της πόλης.

Δεν επαιτούσε. Είχε σχεδόν μόνιμα σκυφτό το κεφάλι και τις λίγες φορές που κάποιος περαστικός του πρόσφερε τον όβολό του, αρκείτο σε μια βιαστική ματιά, χωρίς κουβέντα ή οποιαδήποτε άλλη χειρονομία.

Αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ήταν το γεγονός ότι πάντα φορούσε ένα ζευγάρι μεγάλα ακουστικά στ’ αυτιά του. Πολλές φορές αναρωτήθηκα αν, μ’ αυτό τον τρόπο, αναπληρώνει το κενό της επικοινωνίας του με τον κόσμο ή καταφεύγει σ’ ένα πιο μελωδικό κόσμο από αυτόν της καθημερινότητάς του. Δεν απέκλεια, βέβαια, και την πιθανότητα να συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, να προστατεύεται δηλαδή από την οποιαδήποτε –έστω και ηχητική- επαφή με τους γύρω του.

Δεν έλυσα ποτέ την απορία μου.

Κάποιο πρωί τον έχασα για πάντα.

Αποτέλεσμα κάποιας «επιχείρησης αρετής» των αρχών ή μοιραία κατάληξη σ’ ένα άλλο κόσμο, όπου η Αρετή θα είχε πιο ουσιαστικό -γι’ αυτόν- περιεχόμενο;

Σήμερα, περνώντας από το ίδιο μέρος, είδα στο παγκάκι, να κάθεται ένας νεαρός, από αυτούς που η κοινωνία μας χαρακτηρίζει ως «προβληματικούς», φορώντας ένα μεγάλο ζευγάρι ακουστικά...

η πεινα

Ήμουν μαθητής στο γυμνάσιο, όταν την είδα για πρώτη φορά.

Με συγκλόνισε η ιστορία της, με συνεπήρε η (θεατρική) αφήγησή της, με γοήτευσε η ανεπανάληπτη ερμηνεία του ήρωά της.

Μια μοναδική, ποιοτική ταινία, ένα από τα κλεφτά φιλιά ζωής στα σκοτεινά χρόνια της εφταετίας.

Τα χρόνια πέρασαν. Μέσα σ’αυτά που άλλαξαν, ήταν και ο προσανατολισμός της ελπίδας προς ένα μέλλον με υποσχέσεις για «μια καλύτερη ζωή»... Μοιραία το θέμα της ταινίας άρχισε να ξεθωριάζει, να φαντάζει μακρινό, ξεπερασμένο, ξένο. Κάτι σαν υπόθεση ενός ξεχασμένου παρελθόντος.

Επειδή, όμως, η ιστορία (σε πείσμα των προβλέψεων) ακροβατεί διαγράφοντας κύκλους και επιστροφές πισωγυρίσματα και επαναλήψεις, το ζήτημα που απασχόλησε τον Κνουτ Χάμσουν εδώ και δυο αιώνες έμελε να έχει την (τραγική) θέση του και στη σημερινή επικαιρότητα.

Διάλεξα, λοιπόν, να (ξανα)δώ τη συγκεκριμένη ταινία του Κάρλσεν παρέα με την κόρη μου, με την ελπίδα ότι και γι’ αυτήν η «Πείνα» θα αποτελεί μετά από χρόνια μια ποιοτική ανάμνηση και μόνο. Ευχόμενος, δηλαδή να μη γίνει και η ίδια μάρτυρας κάποιων εικόνων σαν και αυτές που σχολιάσαμε μαζί, παρατηρώντας τη δραματική προσπάθεια του ήρωα να αντιμετωπίσει με απίστευτα αξιοπρεπή τρόπο το πρωτόγονο αίσθημα μιας απόλυτης, αφόρητης, ολοκληρωτικής πείνας.

Στα σχόλια που συνόδεψαν το τέλος της προβολής στάθηκα, κυρίως, στην επισήμανση της θαυμαστής (στα όρια της υπερβολής) συνέπειας του ήρωα στις αμετακίνητες ηθικές αξίες του, σε όλη τη διαδρομή αναζήτησης ενός τρόπου να ικανοποιήσει την πείνα του. Η καθημερινή πρακτική διαχείρισης μιας ανελέητης πραγματικότητας δεν στέκεται εμπόδιο στη διατήρηση μιας ανόθευτης ηθικής συμπεριφοράς, που εκφράζεται είτε με την υπόσχεση να βοηθήσει οικονομικά μια (λιγότερο εξαθλιωμένη) γριούλα, είτε με την επίθεση που εξαπολύει σ’ ένα υπάλληλο καταστήματος, που από λάθος του προσφέρει ρέστα από μια συναλλαγή που δεν πραγματοποίησε.

Στάθηκα σ’ αυτό -κυρίως- το σχόλιο, διότι πολύ φοβούμαι ότι στην (απευκταία) περίπτωση που σκηνές σαν κι’ αυτές που έζησε ο ήρωας του Χάμσουν, αρχίζουν να πληθαίνουν (διότι υπάρχουν ήδη) στην καθημερινότητά μας, η μεγάλη διαφορά θα συνίσταται στο γεγονός ότι δεν θα βιώνονται σ’ ένα πλαίσιο (στοιχειώδους) αξιοπρέπειας και ηθικής αλλά μέσα σ’ ένα περιβάλλον ανταγωνιστικότητας, με κυρίαρχο το «ο σώζων εαυτόν σωθήτω».

Η ηθική, άλλωστε είναι σχετική έννοια και νοηματοδοτείται – συνήθως – με γεμάτο στομάχι, αφού στην αντίθετη περίπτωση όλα(;) μπορούν να νομιμοποιηθούν...

ΥΓ. «Όταν όμως» (όπως επισημαίνει ο Θανάσης Μπαντές) «η εξαθλίωση νομιμοποιεί ακραίες συμπεριφορές τότε νομιμοποιεί και ακραίες ιδεολογίες. Υπό αυτή την έννοια δεν είναι τυχαίο που ο Χάμσουν κατέληξε οπαδός του Χίτλερ, ούτε είναι τυχαίο ότι ο Χίτλερ ξεπήδησε από ένα εξαθλιωμένο λαό και η επικαιρότητα των παραπάνω δεν χρειάζεται ιδιαίτερες επεξηγήσεις».

:(

μια πλημμυρα απο ευχες

Στη Θεσσαλονίκη εγκαταστάθηκα, για πρώτη φορά, τον Οκτώβριο του 1975, ως πρωτοετής φοιτητής και αφού είχαν προηγηθεί δύο αποτυχημένες προσπάθειες στις εισαγωγικές (έτσι τις λέγαμε τότε) εξετάσεις. Αυτή η καθυστέρηση είχε ένα ευεργετικό αποτέλεσμα για την παραμονή μου, αφού ήδη 3 συμμαθητές και φίλοι από την Αθήνα (επιτυχόντες τις προηγούμενες χρονιές)  ήσαν ένοικοι ενός διαμερίσματος στο κέντρο της πόλης, πολύ κοντά στον Λευκό Πύργο.

Έτσι, αποφασίσαμε να μοιραστούμε ένα τριάρι, διευθετώντας τον χώρο, ώστε να μένουμε ανά δύο σε ένα υπνοδωμάτιο, παραχωρώντας το τρίτο δωμάτιο σε κοινόχρηστη λειτουργία, έστω κι' αν η μεγαλύτερη επιφάνειά του καταλαμβανόταν από το σχεδιαστήριό μου...
Εγώ έμεινα με τον Σταύρο και οι άλλοι δύο φίλοι, ο Μιχάλης και ο Κώστας, μοιράστηκαν το δεύτερο δωμάτιο.
Η συγκατοίκηση αυτή (που σήμερα μπορεί να φαντάζει εξωπραγματική) ήταν, εκτός από ενδιαφέρουσα, ιδιαίτερα σημαντική για την παραπάνω σύσφιγξη των φιλικών μας σχέσεων και ειλικρινά δεν θυμάμαι ούτε ένα επεισόδιο, να έχει προκληθεί από τη ρουτίνα της καθημερινότητας, σε συνθήκες, μάλιστα, ιδιαίτερα "στριμωγμένες".  Ίσως η παλιά, δοκιμασμένη φιλία, ίσως η γενικότερη αντίληψη περί συντροφικότητας και αλληλεγγύης, (πρακτικές που αποτελούσαν το modus vivendi της εποχής), δεν είχαν επιτρέψει να διαταραχτεί η συγκατοίκησή μας, που παρέμενε αρμονική και μερικές φορές, διανθισμένη με απρόοπτα...

Ήταν Σαββατόβραδο, αργά, όταν επιστρέφοντας ο καθένας από τις βραδινές του υποχρεώσεις (σινεμά, κανένα παρτάκι, ταβέρνα ή κάποια αφισσοκόληση) μαζευτήκαμε στο σπίτι, διαπιστώνοντας ότι δεν είχαμε νερό (κάτι όχι και τόσο σπάνιο). Ο Μιχάλης με το "πρακτικό" πνεύμα (ως χημικός) είχε την ιδέα να αφήσει ανοιχτές τις κάνουλες στην κουζίνα, ώστε να αντιληφθούμε την επαναλειτουργία του δικτύου (όταν θα συνέβαινε) και να συγκεντρώσουμε (καλού-κακού) λίγο νερό για κάθε μελλοντικό ενδεχόμενο. Μόνο που δεν ενημέρωσε και τους υπόλοιπους για την πρωτοβουλία του...
Έτσι, ξαπλώσαμε ανύποπτοι (μαζί και ο Μιχάλης) παραδομένοι στην αγκάλη του Μορφέα και στην απρόβλεπτη εξέλιξη των γεγονότων...

Κάποια στιγμή, μέσα στον ύπνο μου, άκουσα το κουδούνι της εξώπορτας να χτυπά παρατεταμένα και με μια παράλληλη συνοδεία από ένα συνεχή ήχο, πρωτόγνωρο και αδιευκρίνιστο! Φώναξα τον Σταύρο, (που ως ΚΝίτης είχε πιο εξελιγμένα αντανακλαστικά) να διαπιστώσει τι γίνεται αλλά δεν χρειάστηκε να περιμένω πολύ γιατί πριν προλάβει να επιστρέψει συνειδητοποίησα ότι όλο το διαμέρισμα θύμιζε σκηνικό από ταινία του Ταρκόφσκι! Παντού νερά και επιπλέοντα αντικείμενα... Αυτό που βλέπαμε και οι 4 συγκάτοικοι το είχε υποπτευθεί, φαίνεται, ο ανθρωπάκος από το ισόγειο της οικοδομής, που βλέποντας τα νερά να βολτάρουν στο κλιμακοστάσιο τα ακολούθησε μέχρι τον 7ο όροφο χτυπώντας το κουδούνι και ρωτώντας ευγενικά "παιδιά ξέρετε κολύμπι";

Τις επόμενες ώρες, τις περάσαμε στα μπαλκόνια απλώνοντας και στεγνώνοντας όλο τον μουσκεμένο οικειακό εξοπλισμό μας, δηλ. τα είδη ...προικός που διαθέταμε (και που μπορούσαν να εκτεθούν σε κοινή θέα), εισπράττοντας τα χαμόγελα των ηλικιωμένων γειτόνων μας, μερικοί από τους οποίους δεν παρέλειψαν να μας συγχαρούν για το πόσο νοικοκυρεμένα παιδιά είμαστε, αφού Κυριακή πρωί (ελεύθεροι από τα μαθήματά μας) φροντίζαμε (ξεκαρδισμένοι από τα γέλια) για την καθαριότητα του σπιτιού μας!

Αυτή η ιστορία, μου ήρθε στο νου όταν πρόσφατα, μαζί με τον Σταύρο συναντήσαμε για λίγο το γυιό του Μιχάλη, εδώ στη Θεσσαλονίκη και προλάβαμε να τον ενημερώσουμε για το πόσο όμορφα ήσαν τα χρόνια που περάσαμε με τον πατέρα του, βέβαιοι ότι και ο Μιχάλης θα συμφωνούσε, γελώντας από εκεί ψηλά που θα μας έβλεπε..

................................................................
Μετά από μια μεγάλη απουσία μου από την παρέα, σας αφιερώνω αυτή την ανάρτηση μαζί με μια πλημμύρα από ευχές για ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΔΟΚΙΩΝ ΣΑΣ!

προβληματα μνημης

Κάποιος ¨μεγάλος" (που μου διαφεύγει το όνομά του) είπε ότι οι συναισθηματικοί παίρνουν τη ζωή σαν φάρσα, ενώ εκείνοι που σκέφτονται περισσότερο λογικά, τη βιώνουν ως δράμα.
(Ή μήπως είπε το ακριβώς αντίθετο;)...
Δεν θυμάμαι καλά...

χρονια πολλα

Στις κυρίες της παρέας...