τρεις ιστοριες

Η πρώτη μου επαφή με τη διεθνή λογοτεχνία έγινε μέσω των εικονογραφημένων ιστοριών της σειράς ¨Κλασσικά Εικονογραφημένα”, από τις εκδόσεις ‘Πεχλιβανίδη’.
Αυτός ο μοναδικός για την εποχή συνδυασμός εικόνας και λόγου, αποτέλεσε ένα πρωτοποριακό τρόπο προσέγγισης της παγκόσμιας λογοτεχνικής παραγωγής, έστω κι αν αυτή παρουσιαζόταν δειγματοληπτικά, σε ψήγματα περιεχομένου, που αδικούσαν κατάφορα το εκάστοτε έργο έχοντας μια σχέση μαζί του, ανάλογη εκείνης που έχουν τα έργα τέχνης ενός μουσείου με τις αντίστοιχες cartes postales που πωλούνται στην έξοδό του...

Από αυτούς τους προδρόμους των σημερινών κόμικς έμαθα για πρώτη φορά την ύπαρξη ενός Ουγκώ, ενός Ντίκενς, μιας Μπροντέ ακόμη και ενός Ντοστογιέφσκι…
Τα πλέον αγαπημένα μου έργα ήσαν δύο.
“Ο Δρ. Τζέκυλ και ο κος Χάιντ”
και η “Τζέην Έυρ”.

---------------------------

Στο κέντρο του Παρισιού, στο περίφημο quartier Latin υπάρχει η οδός “rue de Verneuil”. Ενας μικρός δρόμος με τετραόροφα παλαιά κτίρια. Ανάμεσά τους ξεχώριζε μια περιφραγμένη μονοκατοικία, με αυλή και κάποια δένδρα.
Ήταν η κατοικία του γάλλου μουσικού (και όχι μόνο) Serge Gainsbourg και της βρετανίδας ηθοποιού Jane Birkin.
Ο Γκαινσμπούργκ ήταν ένας εκρηκτικός πολυτάλαντος καλλιτέχνης, ένας κάτοχος θέσης διαρκείας στα πρωτοσέλιδα του γαλλικού (και όχι μόνο) τύπου.
Η Τζέην Μπίρκιν ήταν η πεμπτουσία της θηλυκής πρόκλησης, η φαντασίωση πολλών αρσενικών, μεταξύ των οποίων και του γράφοντα.

Στο μικρό mini market της γειτονιάς τύχαινε πολλές φορές να συναντώ την Μπίρκιν να ψωνίζει.
Μη μπορώντας –εκτός από ένα τυπικό χαιρετισμό-να κάνω κάτι περισσότερο (αν και θα τόθελα πολύ), μου αρκούσε να χαϊδεύω το κεφαλάκι της μικρής της κόρης, της Charlotte…


………………….

Χθες βράδυ έβαλα να δω ένα dvd (από αυτά που συμπληρώνουν τον Κυριακάτικο τύπο).
Σκηνοθεσία Φράνκο Τζεφιρέλλι.
Τίτλος: Τζέην Έυρ.
Πρωταγωνίστρια: Σαρλότ Γκαινσμπούργκ.

μια (ακομη) αρνηση

"Ένα αξεπέραστο χάσμα χωρίζει την υποκειμενική βεβαιότητα που έχουμε για τους εαυτούς-μας και την αντικειμενική αλήθεια που είμαστε για τους άλλους, αφού δεν παύουμε να κρινόμαστε ένοχοι ενώ εμείς αισθανόμαστε αθώοι.."

Πρόκειται για ένα κείμενο του Σάρτρ, που θα έλεγα ότι σκοντάφτω πολλές φορές επάνω του.
Είναι ένα απόσπασμα σχετικό με το ζήτημα που τίθεται σ' ένα ευρύτερο πλαίσιο συζήτησης "για το πρόβλημα των αξιών στο πεδίο της Ιστορίας" και διατυπώνεται με το ερώτημα: Ποιά είναι τα κριτήρια της επιλογής μεταξύ μιας ηθικής της πρόθεσης και μιας ηθικής του αποτελέσματος;
Με αυτή τη θέση ο Σάρτρ δέχεται, την έννοια της αντικειμενικής ενοχής, βασισμένης στο ρόλο-μας και στις συνέπειες των πράξεών-μας ως προς τους άλλους, αλλά διατηρεί παράλληλα την ηθική της πρόθεσης και την συνακόλουθη βεβαιότητα για την αθωότητα (μας).

Νομίζω ότι όλοι, λίγο-πολύ, έχουμε βρεθεί στη θέση να νοιώθουμε αδικημένοι από το αποτέλεσμα μιας πράξης μας, που παρά την καλή μας πρόθεση η τελική έκβασή της, μας εμφανίζει ως υπαίτιους και απολογούμενους.

Ο Ζαν Πωλ Σάρτρ, έζησε σε όλη του τη ζωή σύμφωνα με την κοσμοθεωρία του και τις ιδεολογικές του πεποιθήσεις. Από την προσωπική του ζωή (με την ταραχώδη συμβίωση με την Σιμόν ντε Μπωβουάρ) μέχρι τη δημόσια παρουσία του, απέδειξε όσο λίγοι διανοούμενοι, τη στράτευσή του στην ιδέα της προσωπικής ελευθερίας (¨ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να είναι ελεύθερος....δεν μπορεί να παραιτηθεί από την ελευθερία του ως πηγή αυτοκαθορισμού").
Συμμετείχε ενεργά σε όλα τα κινήματα της εποχής (Πόλεμος Βιετνάμ, Μάης '68 κλπ.).
Ανέλαβε πρωτοβουλίες για την ανάδειξη και προβολή πλήθους κοινωνικών αλλά και διεθνιστικών ζητημάτων.
Αρνήθηκε να παρασημοφορηθεί από το γαλλικό "Τάγμα της τιμής" ενώ απέρριψε την έδρα της Φιλοσοφίας στο περίφημο College de France.

Στις 23 Οκτωβρίου του 1964, δηλαδή ακριβώς πριν 44 χρόνια - συνεπής με τις απόψεις του για τις θεσμοθετημένες τελετές - αρνήθηκε να παραλάβει το Βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας.

λιγη χαλαρωση

συγγνωμη Καρολε

Πριν από λίγες μέρες, ο καλός φίλος από τα παλιά, "Δικαιόπολις", μου έστειλε ένα απόσπασμα από το "Κεφάλαιο" του Κarl Marx (3ος τόμος).

Το παραθέτω: «Το πιστωτικό σύστημα, με κέντρο τις δήθεν εθνικές τράπεζες και με γύρω τους τούς μεγάλους δανειστές χρήματος και τοκογλύφους, αποτελεί μια τεράστια συγκεντροποίηση και δίνει σε αυτή την τάξη των παρασίτων μια μυθική δύναμη, τη δύναμη όχι μόνο να αποδεκατίζει κατά περιόδους τους βιομήχανους κεφαλαιοκράτες, αλλά και να επεμβαίνει με τον πιο επικίνδυνο τρόπο στην πραγματική παραγωγή -και η συμμορία αυτή δεν έχει ιδέα από την παραγωγή και δεν έχει καμιά δουλειά μαζί της». 

Οι παραπάνω απόψεις διακαιώνονται με δραματικό τρόπο επί των ημερών μας, μετά από τα τελευταία γεγονότα στη διεθνή οικονομία, προσφέροντας και μια εξήγηση στο σουρεαλιστικό τοπίο, όπου οι ΗΠΑ και γενικότερα η Δύση ανακαλύπτει το..."σοσιαλισμό" (εν έτει 2008).

Στις αρχές του '80, έχοντας δικαιολογημένα απογοητευθεί από την πορεία του ("υπαρκτού") σοσιαλισμού αλλά και τις προοπτικές βιωσιμότητας μιας κοινωνίας με λιγότερη εκμετάλλευση, μιας κοινωνίας με "ανθρώπινο πρόσωπο", σχεδίασα το παραπάνω σκίτσο, πετώντας κυριολεκτικά τον Κάρολο, στο δρόμο....

Σήμερα οφείλω να του ζητήσω μια δημόσια συγγνώμη. 

εις υγειαν της αλητειας

Η Κυριακή ήταν αφιερωμένη στην “αλητεία”.

Απαλλαγμένοι από σπουδαστικές υποχρεώσεις, καταστρώναμε τις κινήσεις μας για μικροεξορμήσεις με πολλαπλούς στόχους…

Συνήθως, δεν καταφέρναμε τίποτε αξιόλογο και περιοριζόμαστε σε πρακτικές εγγυημένης απόλαυσης. 

Μια τέτοια, ιδιαίτερα προσφιλής, ήταν το κυνήγι του φιλμ νουάρ.

Με τον Δημήτρη, σχεδιάζαμε από το πρωί το πρόγραμμα των προβολών που θα παρακολουθούσαμε.

Ο σχεδιασμός ξεκινούσε με τον πρωινό καφέ. Επειδή όταν λέμε “πρωινό” εννοούμε γύρω στις 12 το μεσημέρι, μετά από λίγο, ακολουθούσε και ένα ελαφρύ γεύμα, που όταν ο καιρός το επέτρεπε μετατρεπόταν σε πικ νικ στο πάρκο Montsouris.

Απαραίτητο συνοδευτικό ένα μπουκάλι κόκκινο Beaujaulais που έφερνε ο φίλος μου, και η συνέχεια επί της οθόνης…

Ο Δημήτρης, σαν φοιτητής  ήταν μέλος της συντακτικής ομάδας της “ΟΘΟΝΗΣ’, ενός από τα λίγα έντυπα με τεκμηριωμένη άποψη για τον κινηματογράφο στη δεκαετία του ’70, με κυκλοφορία και εκτός Θεσσαλονίκης.

Ο ίδιος, αποτελούσε κινητή βιβλιοθήκη σε ότι αφορά την έβδομη τέχνη.

Και όχι μόνο!

Έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές του χημικού μηχανικού στη Θεσσαλονίκη, παρακολουθούσε, προσχηματικά, μεταπτυχιακά μαθήματα, στο Παρίσι..

Λέω προσχηματικά, γιατί στην πραγματικότητα τα ενδιαφέροντά του είχαν απογειωθεί σε άλλες σφαίρες και η μόνη ανάλυση που τον απασχολούσε, ήταν αυτή που οφείλουμε (κάποτε) όλοι μας, στον εαυτό μας.

Ο Δημήτρης βυθίστηκε στο πεδίο της Φιλοσοφίας και της Ψυχανάλυσης, ψάχνοντας την “αλήθεια”.

Μια αναζήτηση, που τον έφερε αντιμέτωπο με πολλά βασανιστικά ερωτήματα (αινίγματα επιθυμίας) αλλά και του πρόσφερε την απόλαυση της δραματικής αποκάλυψης.

Αυτής, που ο ίδιος, ως μεσάζων του Freud και – κυρίως – του Lacan επαναλάμβανε ακούραστα:

“Η επιθυμία, είναι επιθυμία του Άλλου.

Η επιθυμία ορθώνεται σαν φράγμα μπροστά στην απόλαυση.

Ο άνθρωπος χαρακτηρίζεται από το αδιάκοπο κυνηγητό, μέσα στη ζωή του, να προσδιοριστεί σαν διαφορά από τον Άλλο”.

Οι σπουδές του στη Φιλοσοφία και την Ψυχανάλυση, στέφθηκαν με επιτυχία. Ως αναγνώριση της ευφυίας και της ερευνητικής του οξυδέρκειας υπήρξε η αναγόρευσή του σε καθηγητή, στο Πανεπιστήμιο και το εργαστήριο, που δίδαξε ο ίδιος ο Λακάν.

Με τον Δημήτρη, χαθήκαμε για περισσότερα από είκοσι χρόνια!

Τελευταίο ίχνος από την πληθωρική παρουσία του, υπήρξε ένα βιβλίο του, με ιδιόχειρη αφιέρωση, που μου έστειλε από το Παρίσι.

Τον αναζήτησα κατ’ επανάληψη.

Απευθύνθηκα στη Σχολή του, σε διάφορες Ψυχαναλυτικές Εταιρείες, σε Επιστημονικές Ενώσεις…..πουθενά.

Βρήκα τη διέυθυνσή του στο Παρίσι, έστειλα μια επιστολή σαν ναυαγός…αλλά μου επεστράφη. Μέχρι και το σπίτι του από το Google Earth εντόπισα, χωρίς να καταφέρω να έχω κάποιο σημάδι της ύπαρξής του.

Σαν να είχε εξαφανίσει επιμελώς τα ίχνη του από παντού…

Επειδή, όμως, το “γράμμα φθάνει πάντα στον προορισμό του”, το δικό μου έμελλε να συνταχθεί (και να δρομολογηθεί δεόντως) μέσα από ένα τυχαίο σερφάρισμα στα πεδία της ελληνικής ψυχαναλυτικής έντυπης παραγωγής.

Εκεί βρέθηκα, επιτέλους, αντιμέτωπος με την Αλήθεια!

Ορθότερα, την “αληthεια”.

Πρόκειται για ένα περιοδικό με θεματικό ορίζοντα από το χώρο της Ψυχανάλυσης, της Φιλοσοφίας και της Τέχνης, που διευθύνει ο φίλος μου.

Για λόγους, ανεξάρτητους από τη θέλησή μου, δεν θα μπορέσω να παραβρεθώ το Σάββατο στην ομιλία του.

Αντ΄αυτού, θα πιώ μερικά ποτήρια κόκκινο κρασί εις υγείαν της αιώνιας Αλητείας, που φέρνει τους φίλους πιο κοντά.