28/11/11

η πεινα


Ήμουν μαθητής στο γυμνάσιο, όταν την είδα για πρώτη φορά.
Με συγκλόνισε η ιστορία της, με συνεπήρε η (θεατρική) αφήγησή της, με γοήτευσε η ανεπανάληπτη ερμηνεία του ήρωά της.
Μια μοναδική, ποιοτική ταινία, ένα από τα κλεφτά φιλιά ζωής στα σκοτεινά χρόνια της εφταετίας.
Τα χρόνια πέρασαν. Μέσα σ’αυτά που άλλαξαν, ήταν και ο προσανατολισμός της ελπίδας προς ένα μέλλον με υποσχέσεις για «μια καλύτερη ζωή»... Μοιραία το θέμα της ταινίας άρχισε να ξεθωριάζει, να φαντάζει μακρινό, ξεπερασμένο, ξένο. Κάτι σαν υπόθεση ενός ξεχασμένου παρελθόντος.
Επειδή, όμως, η ιστορία (σε πείσμα των προβλέψεων) ακροβατεί διαγράφοντας κύκλους και επιστροφές πισωγυρίσματα και επαναλήψεις, το ζήτημα που απασχόλησε τον Κνουτ Χάμσουν εδώ και δυο αιώνες έμελε να έχει την (τραγική) θέση του και στη σημερινή επικαιρότητα.
Διάλεξα, λοιπόν, να (ξανα)δώ τη συγκεκριμένη ταινία του Κάρλσεν παρέα με την κόρη μου, με την ελπίδα ότι και γι’ αυτήν η «Πείνα» θα αποτελεί μετά από χρόνια μια ποιοτική ανάμνηση και μόνο. Ευχόμενος, δηλαδή να μη γίνει και η ίδια μάρτυρας κάποιων εικόνων σαν και αυτές που σχολιάσαμε μαζί, παρατηρώντας τη δραματική προσπάθεια του ήρωα να αντιμετωπίσει με απίστευτα αξιοπρεπή τρόπο το πρωτόγονο αίσθημα μιας απόλυτης, αφόρητης, ολοκληρωτικής πείνας.
Στα σχόλια που συνόδεψαν το τέλος της προβολής στάθηκα, κυρίως, στην επισήμανση της θαυμαστής (στα όρια της υπερβολής) συνέπειας του ήρωα στις αμετακίνητες ηθικές αξίες του, σε όλη τη διαδρομή αναζήτησης ενός τρόπου να ικανοποιήσει την πείνα του. Η καθημερινή πρακτική διαχείρισης μιας ανελέητης πραγματικότητας δεν στέκεται εμπόδιο στη διατήρηση μιας ανόθευτης ηθικής συμπεριφοράς, που εκφράζεται είτε με την υπόσχεση να βοηθήσει οικονομικά μια (λιγότερο εξαθλιωμένη) γριούλα, είτε με την επίθεση που εξαπολύει σ’ ένα υπάλληλο καταστήματος, που από λάθος του προσφέρει ρέστα από μια συναλλαγή που δεν πραγματοποίησε.
Στάθηκα σ’ αυτό -κυρίως- το σχόλιο, διότι πολύ φοβούμαι ότι στην (απευκταία) περίπτωση που σκηνές σαν κι’ αυτές που έζησε ο ήρωας του Χάμσουν, αρχίζουν να πληθαίνουν (διότι υπάρχουν ήδη) στην καθημερινότητά μας, η μεγάλη διαφορά θα συνίσταται στο γεγονός ότι δεν θα βιώνονται σ’ ένα πλαίσιο (στοιχειώδους) αξιοπρέπειας και ηθικής αλλά μέσα σ’ ένα περιβάλλον ανταγωνιστικότητας, με κυρίαρχο το «ο σώζων εαυτόν σωθήτω».
Η ηθική, άλλωστε είναι σχετική έννοια και νοηματοδοτείται – συνήθως – με γεμάτο στομάχι, αφού στην αντίθετη περίπτωση όλα(;) μπορούν να νομιμοποιηθούν...

ΥΓ. «Όταν όμως» (όπως επισημαίνει ο Θανάσης Μπαντές) «η εξαθλίωση νομιμοποιεί ακραίες συμπεριφορές τότε νομιμοποιεί και ακραίες ιδεολογίες. Υπό αυτή την έννοια δεν είναι τυχαίο που ο Χάμσουν κατέληξε οπαδός του Χίτλερ, ούτε είναι τυχαίο ότι ο Χίτλερ ξεπήδησε από ένα εξαθλιωμένο λαό και η επικαιρότητα των παραπάνω δεν χρειάζεται ιδιαίτερες επεξηγήσεις».

10 σχόλια:

roadartist είπε...

Εξαιρετικό ποστ! Δεν έχω δει το έργο, συμφωνώ απόλυτα με τους "φόβους" .. που "φοβάμαι" πολύ ότι δεν είναι αβάσιμοι... αλλά είναι δεδομένες ανθρώπινες αντιδράσεις.. Εκεί που η νομιμότητα καταλύεται από το ίδιο το κράτος, εκεί που ο άνθρωπος χάνει την αξιοπρέπεια του, τότε βγαίνουν πρωτόγνωρα ένστικτα στην επιφάνεια, ...και δυστυχώς φοβάμαι πως ίσως σε κάποια στιγμή να μη μπορεί να ισχύσει ούτε το «ο σώζων εαυτόν σωθήτω», καθώς ούτε τον ίδιο τον εαυτό του δε θα μπορεί να διασώσει κάποιος (πόσο μάλλον τους άλλους). Πολύ καλή επιλογή, θα το αναζητήσω. Σε ευχαριστώ, εύχομαι να σε διαβάζουμε όπως και πριν, γιατί έχουμε να πάρουμε πολλά από σένα φίλε fegia. :) Καλή εβδομάδα.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Δυστυχώς, δεν έχω δει το έργο, αλλά ποτέ δεν είναι αργά να το αναζητήσουμε...

Fegia είπε...

Καλή εβδομάδα καλή μου φίλη!
Το έργο είναι καταπληκτικό και σ΄αυτό συντελούν όλα. Το εξαιρετικό σενάριο, η ανεπανάληπτη ερμηνεία του Περ Όσκαρσον, η θαυμάσια φωτογραφία (που έχει γίνει αντικείμενο νέας επεξεργασίας στη σύγχρονη κόπια) και η υψηλού επιπέδου, θεατρική σκηνοθεσία!
Ένα αληθινό έργο τέχνης.
Την είχα δει στο "studio" ή στην "Αλκυονίδα" (δεν θυμάμαι ακριβώς) αλλά σίγουρα σε μια από τις δυο αίθουσες που αποτελούσαν την κινηματογραφική όαση στη χουντοκρατούμενη Αθήνα... Δύσκολα (αλλά και με κάποια... "γοητεία") χρόνια, φίλη μου...
Πού να φανταζόμουν, τότε, ότι το θέμα της θα ξαναγινόταν επίκαιρο μετά από τόσα χρόνια!...
Ας ελπίσουμε ότι θα διαψευστούν, έστω την ύστατη ώρα, οι προβλέψεις για ένα επερχόμενο σκοτεινό μέλλον...

Ελπίζω κι εγώ να τα λέμε πιο συχνά και από 'δω.
Σε φιλώ.

Fegia είπε...

@ ο δειμος του πολιτη
Ελπίζω να το βρεις, γιατί δεν πρέπει να κυκλοφορεί ευρέως. Ένας φίλος μου, το "κατέβασε" από το δίκτυο, σε μια εξαιρετική κόπια.
Καλή εβδομάδα.

Άστρια είπε...

Φεγγιακή ανάρτηση, επιτέλους!:)
Ποιοτικό θέμα και υπέροχη γραφή όπως πάντα.-

Η "πείνα" λοιπόν, ένα έργο συγκλονιστικό και ίσως δύσπεπτη υπενθύμιση για το παρόν ή το μέλλον(το επίθετο συμπτωματικά έχει να κάνει με χώνεψη) για κάποιον θεατή καθημερινά δοκιμαζόμενο και πορευόμενο σε δρόμους με ασαφή προορισμό.
Και το πόσο οι έννοιες της ηθικής και της αξιοπρέπειας μπορεί ή τους συγχωρείται να είναι ελαστικές, είναι ένα θέμα τόσο σύνθετο και υποκειμενικό αλλά εν τέλει κατά συγκυρία των γεγονότων συνειδησιακό.

φίλε Fegia, φιλιά πολλά από έναν χειμωνιάτικο αλλά ηλιόλουστο Νότο:)


υγ. το υστερόγραφο της ανάρτησης μου θύμισε άλλη μία γνωστή ταινία "Το αυγό του φιδιού" του Μπέργκμαν.

Ανώνυμος είπε...

Αν μπορείς να μου στείλεις το λινκ......πρέπει να είναι Η ταινία.

Γεφυριστές είπε...

Θάθελα να την ξαναδώ. Τη μνημόνευσα αρκετές φορές τον τελευταίο καιρό. Ωστόσο με "χόρτασε" η παρουσίαση που έκανες. Και συμφωνώ με όσα γράφεις. Άλλωστε η αξιοπρέπεια στην πείνα προϋποθέτει.. αξιοπρέπεια. Κι αν την είχαμε δεν θα τους αφήναμε να παρανομούν ακόμα και ...στα παράνομα (σκέψου το κι έτσι Road, τι ήταν νόμιμο μέχρι τώρα άραγε;.. έφτασα μέχρι κι εκεί). Σπάνιας ποιότητας η παρουσίαση Θόδωρε, ειδικά στους χαλεπούς, πνευματικά και ηθικά, καιρούς που διανύουμε. Ευχαριστώ όλους σας για όσα διάβασα! Ευχαριστώ πολύ!

Fegia είπε...

@Άστρια
Αγαπημένη μου φίλη, χαίρομαι που τα ξαναλέμε και σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. σε λίγο, νομίζω, πολλές από τις ταινίες που αποτελούσαν καταφύγιο αναψυχής (και πολιτισμού) θα αρχίσουν να στοιχειώνουν στην καθημερινότητά μας. Όπως ¨Η άγρια συμμορία" του Πέκινπα (διαχρονική η ισχύς και εφαρμογή της στην Πολιτική), "Το δέντρο με τα τσόκαρα" του Όλμι (με τη συγκλονιστική περιγραφή της φτώχειας και της εξαθλίωσης), το "1900" του Μπερτολούτσι, κλπ κλπ...
Το τραγικό είναι ότι στην περίπτωση αυτή δεν θα μιλάμε ούτε για "άρτο" (βέβαια), ούτε και για "θέαμα" αλλά για μια ανελέητη πραγματικότητα, που θα μετατρέπεται από τραγωδία σε θρίλερ και αντίστροφα.

Να είσαι καλά!
Σε φιλώ από τον φθινοπωρινό Βορά!

Fegia είπε...

@Ηλιογράφος.
Φίλε μου, την ταινία την κατέβασε ένας φίλος από το διαδίκτυο. Θα ρωτήσω να μου δώσει το link. Είναι επεξεργασμένη κόπια χωρίς ελληνικούς υπότιτλους (υπάρχουν αγγλικοί, γαλλικοί, γερμανικοί κ.ά).
Θα στη στείλω όταν μάθω.

Καλό βράδυ

Fegia είπε...

Αλέκα, σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια.
Ήμουν σίγουρος ότι θα την είχες δει!
Αξίζει, πράγματι, να την ξαναδείς. Θα σου στείλω το link όταν μάθω από τον φίλο που την ¨κατέβασε".
Όπως γράφω και στη φίλη "Αστρια" πολλές ταινίες θα αρχίσουν να βρίσκουν την επικαιρότητά τους στην εποχή μας... Φαντάσου να ζωντανέψουν οι "Υποψίες" του Χίτσκοκ (Κάρυ Γκραντ, Τζόαν Φοντέϊν), τι έχει να γίνει..... Όλοι θα βλέπουμε, όλους ως ύποπτους! Πραγματικός εμφύλιος!...

Σε φιλώ!