8/1/10

στο περασμα του χρονου

Η τυχαία και άσκοπη περιπλάνηση, υπήρξε για κάποιους μεγάλους σκηνοθέτες το προσφιλές θέμα, πάνω στο οποίο έχτισαν με μοναδικό, αριστοτεχνικό τρόπο εξαιρετικά κινηματογραφικά δοκίμια για την υπαρξιακή αγωνία του σύγχρονου ανθρώπου και τις ανθρώπινες σχέσεις γενικότερα. Οι μοναχικοί ήρωες των ταινιών αυτών (road movies) κινούνται σε έρημες, συνήθως, περιοχές, χωρίς κάποιο συγκεκριμένο σκοπό, με ελάχιστο προσωπικό εξοπλισμό, απροστάτευτοι και εκτεθειμένοι σε άγνωστες (σ' αυτούς) συνθήκες, πολλές φορές αντίξοες και αφιλόξενες. Περιφέρονται συνήθως με κάποιο όχημα σαν απαθείς παρατηρητές, είναι φειδωλοί στα λόγια τους και σπάνια συνάπτουν κάποια σχέση, μέσα στην οποία περιφρουρούν με αυστηρότητα την αυτονομία τους και τον δικό τους ζωτικό χώρο.
Είναι οι ήρωες του Μικελάντζελο Αντονιόνι, του Βιμ Βέντερς, του Τζιμ Τζάρμους.

Το "King of the road" είναι ταινία του 1975, από τις πρώτες παραγωγές του Βιμ Βέντερς, της πρώιμης γερμανικής εποχής του (μαζί με την "Αγωνία του τερματοφύλακα στο πέναλτι", την "Αλίκη στις πόλεις" και τη "Λάθος κίνηση"). Η ταινία στην Ελλάδα προβλήθηκε με τον τίτλο "Στο πέρασμα του χρόνου" υιοθετώντας την γαλλική εκδοχή ("Au fil du temps"), που νομίζω ότι είναι και πιο συνεπής με το περιεχόμενο του έργου.
Οι δύο βασικοί ήρωες συναντώνται τυχαία και ξεκινούν μια περιπλάνηση χωρίς κάποιο συγκεκριμένο προορισμό (κάποιες επαγγελματικές υποχρεώσεις του ενός εξ αυτών λειτουργούν μάλλον προσχηματικά) παραδομένοι στην τυχαία εξέλιξη των γεγονότων. Στη διάρκεια του ταξιδιού τους, με τρόπο λιτό και αυστηρό, που δεν του λείπει ωστόσο το χιούμορ, προσεγγίζουν ο ένας τον άλλο μέσα από αμοιβαίες εξομολογήσεις συνθέτοντας έτσι ένα φιλικό ζευγάρι με χαλαρούς, βέβαια, δεσμούς.
Η συνύπαρξη τους χαρακτηρίζεται από μια ψύχραιμη υπαρξιακή αγωνία, που οφείλεται περισσότερο στο τραυματικό παρελθόν τους (αδυναμία υπέρβασης οικογενειακών αρχετύπων, αποτυχία στην επικοινωνία με τις γυναίκες) και λιγότερο στο αβέβαιο μέλλον τους.
Η έλλειψη οποιουδήποτε σχεδίου είναι εμφανής και αποτελεί τον καμβά της περιπέτειας που βιώνεται -από την πλευρά τους- περισσότερο σαν ένα παιχνίδι παρά σαν μια εμπειρία που εμπνέει ανησυχία. Οι κινήσεις τους δείχνουν ότι απολαμβάνουν το εφήμερο αγνοώντας προκλητικά οποιαδήποτε αγωνία για το μέλλον.
Στο τέλος, με ένα τρόπο απλό, φυσικό και χωρίς συναισθηματικές φορτίσεις αποχωρίζονται τραβώντας ο καθένας το μοναχικό δρόμο του, μελαγχολικά χαμογελαστοί και, μάλλον, αισιόδοξοι...


Τη συγκεκριμένη ταινία διάλεξε να δω χθες βράδυ, ως αντίδοτο, αμέσως μετά το βραδινό δελτίο ειδήσεων των καναλιών, όπου κυριαρχούσαν οι "τρέντι" φιγούρες των τεχνοκρατών ελεγκτών των Βρυξελλών, που μετέφεραν στις δερμάτινες αποσκευές τους το "σχέδιο σωτηρίας" της χώρας μας για την έξοδο από την οικονομική κρίση και την αποκατάσταση της ψυχικής (και υπαρξιακής) μας ισορροπίας.

30 σχόλια:

Σταλαγματιά είπε...

Μερικές ταινίες έχουν την μαγική ικανότητα να πούνε πράγματα που σκεφτόσουν ή που ένιωθες αλλά ποτέ δεν είπες με λέξεις.
Και αυτή ειναι η επιτυχία του δημιουργού τους.

Δεν την έχω δει την ταινία που αναφέρεις μα θα την έχω υπόψη μου.
Καλό σου βράδυ

Mariela είπε...

Αντίδοτο πραγματικό και ουσιαστικό...
ούτε εγώ έχω δει την ταινία, αλλά διαβάζοντας την περιγραφή της ακούγοντας τις μουσικές σου επιλογές, ταξίδεψα πίσω γύρω στα 80, όταν με έδρα το Παρίσι έμπαινα στο αυτοκίνητο και χανόμουνα στους μεγάλους αυτοκινητόδρομους της Ευρώπης, με ή χωρίς παρέα...

Τελικά από δω το πας από κει το φέρνεις, έχεις τον τρόπο κάθε φορά να με ταξιδεύεις στο παρελθόν μου!!!!

πολλά φιλιά

Γεφυριστές είπε...

Τι να σου γράψω τώρα Fegia; Το σκηνικό που περιγράφεις με έχει κάνει να αποζητώ τις σπηλιές… Εξαιρετική ταινία διάλεξες που δηλώνει ψυχραιμία, μεγάλη. Για να σου πω και τη μαύρη μου αλήθεια μετά από αυτό το μπαράζ των γραβατοφόρων-τσαντάκηδων ευρωπαίων έψαξα να ξαναδώ το Τεμρόκ αλλά δυστυχώς το έχω αφήσει εκτός έδρας. Με έπιασε καταλαβαίνεις το ..πρωτόγονο.
Σε χαιρετώ κι ευχαριστώ για τα σινε-και όχι μόνο- ταξίδια
Αλέκα

dodo είπε...

Αν και ο επίλογος στα κείμενά σου είναι πάντοτε απρόβλεπτος, τούτος εδώ ήταν εντελώς αναπάντεχος. Και τον χάρηκα, παρ'όλο που δεν είχα παρακολουθήσει τα δελτία τών ειδήσεων στην τιβί- τα αποφεύγω, γιατί με κάνουν να χάνω την πίστη μου στον άνθρωπο... ;-)

Ανώνυμος είπε...

μου θυμίζει πολύ το "on the road" του Τζακ Κέρουακ, το διάβαζα όταν ήμουν φαντάρος....

H.Constantinos είπε...

Ακριβώς όπως λέει και ο Ντόντος παραπάνω, και έχω ξαναπεί επίσης κι εγώ, διαβάζω το κείμενο περιμένοντας τον αναπάντεχο επίλογο...

Βέβαια, το αναπάντεχο πρέπει να είναι και έξυπνο γιά να λέει, και είναι πάντα, πρέπει να προσθέσω.

Roadartist είπε...

Καλά έκανες.
Τραγικά όσα ακούγονται τις τελευταίες μέρες.. για τους φόρους, το 'κατάμαυρο' μέλλον.. Μόνο για μετανάστευση και ταξίδια προσφέρεται η εποχή. Δίχως πολλές αποσκευές, αλλά κι όμως κολλημένη εδώ. :(

Βάσσια είπε...

Την συγκεκριμένη δεν την έχω δει, αλλά ποτέ δεν είναι αργά.
Παρά και του ότι μου αρέσουν οι "road movies" γιατί είναι διαδρομή στην ψυχή στην ουσία.

Θυμήθηκα την πρόσφατη "Into the wild" η οποία με εξέπληξε. Μου άρεσε πολύ.

Και φυσικά δεν χρειάζεται να πω ότι δεν τίθεται καν θέμα επιλογής όταν πρόκειται για "ειδήσεις" ή κάτι άλλο.....

Καλό απόγευμα :-)

Άστρια είπε...

Μαζί με τον dodo και τον Κωνσταντίνο:)!!...
Περιμένω πάντα την τελευταία παράγραφο:)!!
(και δεν με απογοητεύει:))

Μου θυμισες κι εκείνη τη περικοπή για τα πτηνά του ουρανού που επιζούν χωρίς να νοιάζονται για το αύριο!! Να κι ένας πρόσθετος τρόπος λοιπόν που φροντίζουν για την ανάπτυξη του θρησκευτικού μας συναισθήματος!

Fegia μου, πολλά φιλιά από έναν κρατώντα ομπρέλα Νότο:)

roadartist είπε...

@ Βάσσια : Όντως το "Into the wild" μίλησε μέσα μου!!! :) Δες τη fegia..

γιωργος είπε...

Εξειρετικο ποστ. Μου θυμισες πολλα . Προσπαθω να θυμηθω αν εχω δει την ταινια που αναφερεις και δεν μου 'ρχεται στο μυαλο. Την εψαξα σε διαφορα βιντεο κλαμπς αλλα τζιφος.Θα συνεχισω την προσπαθεια ,ισως στο τελος αποζημιωθω.
Roads movie ,ολοκληρη σχολη ,φιλοσοφικα ρευματα και αλλα πολλα. Δυστυχως ομως συνηθως δεν υπαρχει χαπι εντ σε τετοιου ειδους μοναχικων περιπλανησεων .Γι' αυτο και οι περισσοτεροι αφηνουν την προσπαθεια στη μεση. Γνωρισα πολλους απο δαυτους.

καλο απογευμα

γιωργος καππα

logia είπε...

Α την είχα δει αυτή την ταινία με τον καλό μου πολλά χρόνια μετά την κυκλοφορία της, τότε που είχαμε πάθει βιμβεντερίαση, όπως το έλεγα εγώ
καλό αντίδοτο βρήκες φίλε μου, μάλλον το καλύτερο!
καλημέρα σου

Fegia είπε...

@Σταλαγματιά
Η συγκεκριμένη ταινία είναι από εκείνες, που ή σε αγγίζουνε με τα πρώτα πλάνα ή σε απωθούν...
Δεν υπάρχει μέση λύση.
Καλή εβδομάδα.

Fegia είπε...

@Mariela
Μαριέλα μου δεν θέλεις και πολύ για να ταξιδέψεις....έτοιμες τις αποσκευές τις έχεις!
Ε, να τώρα που ακριβαίνουν και τα ταξίδια είπα να τα υποκαταστήσω με ταξιδιάρικες αναμνήσεις.

Πολλά φιλιά!

Fegia είπε...

@Γεφυριστές
Αλέκα χρειαζόμαστε την ψυχραιμία μα πάνω απ' όλα την αισιοδοξία. Χρειαζόμαστε -κακά τα ψέμματα- και κάποιες (ξεχασμένες) "τεχνικές", κάποιες αφυπνίσεις, όπως αυτή που τόσο αποφασιστικά αναφέρεις στο blog σου.
Πάντως ένα φάντασμα (αβεβαιότητας) πλανάται -ή το αφήνουν να πλανάται - πάνω από τον κόσμο. Εκείνο που μου τη σπάει είναι η στοχοποίηση της χώρας μας, σαν να είναι η μοναδική που κινδυνεύει. Μπορώ να εξηγήσω εν μέρει την αντιπάθεια ορισμένων Ευρωπαίων προς κάποιες συνιστώσες του τρόπου ζωής μας. Μιας ζωής που δεν είναι ούτε Ευρωπαϊκή, ούτε Ανατολίτικη, ούτε Βαλκανική, ούτε Βορειοαφρικανική αλλά ένας αχταρμάς από όλα αυτά. Μιας ζωής όπου συνυπάρχουν τα πιο απίθανα και ετερόκλητα (ανορθολογικά) χαρακτηριστικά... Μιας ζωής, που, ωστόσο, καταφέρνουμε να την προχωράμε, ή τουλάχιστον καταφέραμε μέχρι τώρα, σε πείσμα των προβλέψεων. Για να μην παρεξηγηθώ δεν θεωρώ τις ιστορικές μας επιλογές ως άριστες (ή τουλάχιστον πολλές από αυτές) αλλά το ζητούμενο εδώ δεν είναι το "ορθόν" αλλά το "διαφορετικό" (από τους Ευρωπαίους εταίρους μας. Αυτό είναι που δεν πολυγουστάρουν...
Προχθές στην TV (που και που παίζεται και κάτι καλό εκεί) ήταν προσκεκλημένος ο Στ. Ράμφος. Εβαλε, λοιπόν, μια διάσταση (στο πρόβλημα) που μου έκανε εντύπωση. Είπε ότι ως λαός βιώνουμε τον χρόνο (και μέσω των θρησκευτικών μας πεποιθήσεων και μέσω της ξενικότερης παιδείας και ιστορίας μας) ως κάτι που τελειώνει...Γι' αυτό είμαστε τόσο αναβλητικοί και χωρίς σχεδιασμό...
Αντίθετα, οι Ευρωπαίοι (μέσω του Διαφωτισμού) βιώνουν το χρόνο μέσω της "ιστορικότητας" δηλ. σαν κάτι που παράγει πάλι χρόνο και άρα είναι υποχρεωμένοι να σχεδιάζουν, να προγραμματίζουν το μέλλον τους (που δεν είναι πεπερασμένο, όπως πιστεύουμε εμείς)...

Τι να πω....ψιλά γράμματα...

Fegia είπε...

@dodo
Τελικά, επειδή έγινε πολύ μπανάλ, ο μη προβλέψιμος επίλογος, λέω να αρχίζω πρώτα με αυτόν, μήπως και αποκτήσω και καινούργιους αναγνώστες!
:))))
Kαλή εβδομάδα.

Fegia είπε...

@ηλιογράφος
Σε ποιά έκδοση είχες διαβάσει το "On the road";
Εννοώ από ποιόν εκδοτικό οίκο;
(Εχω τους λόγους μου που σε ρωτάω)
:)

Fegia είπε...

@H.Constantinos
Ισχύουν αυτά που έγραψα στο dodo.
Χρειάζομαι ανανέωση...
Καλή εβδομάδα φίλε.

Fegia είπε...

@Roadartist
Χρειάζοναται ταξίδια φίλη μου καλή.
Σαν αυτά που έκανε ο Καββαδίας (σου) και τον κράτησαν τόσο νέο, τόσο δημιουργικό, τόσα χρόνια.

Καλή εβδομάδα.
(Θα ξαναπεράσω από blog σου).

Φιλιά!

Fegia είπε...

@Βάσσια
Κι εγώ δεν έχω δει την ταινία που αναφέρεις. Θα προσπαθήσω να τη βρω. Ευτυχώς στο video club, ο ιδιοκτήτης είναι τόσο καλά ενημερωμένος και αγαπά τη δουλειά του, που βρίσκει τα πιο απίθανα έργα.
Καλή εβδομάδα.

Fegia είπε...

@Άστρια.
Αστρια μου, θυμήθηκες τα πετεινα του ουρανού;
Αν περιορίσουμε και προσαρμόσουμε τις ανάγκες μας στα δικά τους μέτρα γλυτώσαμε!
Ως τότε...
πολλά φιλιά από τον φθινοπωρινό Βορρά.

Fegia είπε...

@γιωργος καππα
Γιώργο, κι εγώ γνώρισα αρκετούς αναχωρητές κυρίως στη δεκαετία του 70. Μερικοί φίλοι μου εξακολουθούν να ζουν ένα τρόπο ζωής με ελάχιστες καταναλωτικές συνήθειες, ξοδεύοντας όλη τους την ενέργεια σε ταξίδια. Μεγάλα ταξίδια.
Ενας από αυτούς, αφού γύρισε το μισό κόσμο με μηχανή, ζει τώρα σε ένα σκάφος (μη φανταστείς καμμιά ...θαλαμηγό) με το οποίο γυρίζει τον ...άλλο μισό κόσμο. Τι να πω. Θέλει ένα τσαμπουκά και κυρίως να μην έχεις υποχρεώσεις προς τρίτους...

Καλή εβδομάδα.

Fegia είπε...

@logia
Tον Βέντερς τον έχω στην πρώτη τριάδα, μαζί με τον Αντονιόνι και τον Ταρκόφσκι.
Για να είμαι ειλικρινής, ωστόσο, προτιμώ τις ταινίες της γερμανικής περιόδου, μέχρι το "Paris Texas".

Καλή εβδομάδα.

nikiplos είπε...

Cher Fegia,
Bonsoir mon ami, et bonne annee!

Αν και είμαι λάτρης τόσο του Βέντερς όσο και της λοιπής τριάδας (Αντονιόνι blow up zabriskie point και Ταρκόφσκι Nostalgy και Στάλκερ), εν τούτοις μου λείπει αυτή η πρώιμή του εποχή... Βέβαια πάνω από όλα βάζω τα "Φτερά του Έρωτα", όπως παίχτηκε στην Ελλάδα το "Der himmel uber Berlin".

Λάτρης πάντοτε των road movies καθώς απέπνεαν πάντα έναν αέρα ελευθερίας αλλά κυρίως άνευ άγχους και στρες. Λείπει τόσο από την εποχή μας το πνεύμα αυτό. Την εποχή των απομονωμένων υπερΕΓΩ...

Ας είναι. Να είσαι καλά φίλε μου!!!

Je t embrasse!

logia είπε...

Ταρκόφσκι πάνω απ' όλους για μένα:
"O Καθρέφτης"!!! Είχα πάθει και ας είχα καταλάβει ελάχιστα λόγω του πολύ νεαρού της ηλικίας μου ;oταν το είχα πρωτοδει...
Α ρε μάνα , από μικρή στα βαθειά με έσπρωχνες!!!!
Από Βέντερς και γω κορυφαίο θεωρώ "τα φτερά του έρωτα"...
άντε τα είπα όλα

Fegia είπε...

@nikiplos
Bonjour mon cher ami!
Bonne annee aussi.

Η πρώιμη εποχή του Βέντερς έχει δώσει εξαιρετικά έργα. Είναι αυτά που αναφέρω στο post και ίσως κανά δυό άκόμη. Εχουν όλη την αυθεντικότητα της αναζήτησης του δημιουργού, σε εποχές -ας μην ξεχνάμε-που υπήρχε κοινωνική ευαισθησία, ιδεολογική ανησυχία και αίσθηση κοινωνικής αλληλεγγύης. Κυρίως όμως εκεί φαίνεται και η φροϋδική ματιά του Βέντερς (μέσω των ηρώων του), πέραν της κοινωνικής και πολιτικής οπτικής του.
Οι ταινίες αυτές έχουν κάτι από την ταυτότητα των προσχεδίων των μεγάλων εικαστικών καλλιτεχνών, δηλ. τους λείπει(:) η τεχνική αρτιότητα και η "ολοκληρωμένη" φιλμική γραφή, έχουν όμως τη γνησιότητα και τη λιτότητα μιας έκφρασης φρέσκιας και ζωντανής, χωρίς τίποτε το περιττό και μια ερμηνεία απλή και ανεπιτήδευτη, κυρίως από τον εξαιρετικό Ρούντιγκερ Βόγκλερ, που είναι και ο βασικός ερμηνευτής του.
Στη συνέχεια ο Βιμ Βέντερς πέρασε σε άλλο επίπεδο, αρχής γενομένης με την ¨Κατάσταση πραγμάτων".

Εριξα μια βιαστική ματιά στο post σου για το Βερολίνο (θα περάσω για πιο ολοκληρωμένη ανάγνωση) και θυμήθηκα, βέβαια, και τα ¨Φτερά του έρωτα¨, τη συγκλονιστική αυτή τανία!

Au revoir mon ami.

Fegia είπε...

@logia
Ο Ταρκόφσκι συνδυάζει, όσο ελάχιστοι σκηνοθέτες, την ποίηση με την αισθητική, αλλά πάνω απ' όλα αυτό που κυριαρχεί στο έργο του είναι ο βαθύς φιλοσοφικός (υπαρξιακού περιεχομένου) στοχασμός.
Αυτός είναι και ο λόγος, που θεωρώ το "stalker" σαν την κορυφαία του ταινία, παρά το γεγονός ότι υστερεί (ίσως) αισθητικά από τη "Θυσία", τη ¨Νοσταλγία" και τον "Αντρεϊ Ρουμπλιόφ".

Θα συμφωνήσω για τον "Καθρέφτη" αλλά με κριτήρια, κυρίως, ψυχαναλυτικού περιεχομένου.

Ανώνυμος είπε...

εκδόσεις "ΠΛΕΘΡΟΝ" (1990)

Fegia είπε...

@ηλιογράφος
Δεν είναι η πρώτη έκδοση στην Ελλάδα (από το "ΘΕΜΕΛΙΟ", όπου τη μετάφραση είχε κάνει ο μακαρίτης φίλος μου Γ.Τ...).

Καλό ΣΚ.

fractal είπε...

Εμένα γιατί μου θύμισε έντονα το LA STRATA? (από τα σχόλια και το κείμενο της ανάρτησης)
Νομίζω πως αυτή ταινία ή " Ο κλέφτης ποδηλάτων" υπήρξε η πρώτη ταινία του δρόμου.
Αν θυμάμαι καλά ήταν του Ντε Σίκα.
Από τους στηλωβάτες του Ιταλικου νεορεαλιστικού κινήματος
Αυτή την ταινία δεν την έχω δει.
Θα προσπαθήσω να την βρω σε video

Καλό απόγευμα.