το τα του

Σύμφωνα με τη Σημειωτική επιστήμη (ή "Σημειολογία", για τους Αγγλοσάξωνες) ο κόσμος που μας περιβάλλει είναι ένας κόσμος σημείων. Η ίδια η κοινωνική ζωή συντίθεται από σημεία, ή ορθότερα, από σημειωτικά συστήματα (οι λέξεις, οι εικόνες, οι χειρονομίες...), το πληρέστερο των οποίων αποτελεί η (κοινωνική) γλώσσα.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του σημείου είναι η κυριολεκτική σημασία (η εμπειρική, αυτή που εμπίπτει άμεσα στις αισθήσεις μας) και η συνειρμική σημασία του (το "κρυμένο" νόημα, αυτό που αποτελεί το αποτέλεσμα μιας πιο σύνθετης νοητικής διεργασίας).

Εν προκειμένω, η συνειρμική σημασία είναι και η πλέον ενδιαφέρουσα αφού παρουσιάζει μια εξαιρετικά εντυπωσιακή ποικιλία μεταξύ των υποκειμένων, εξαρτώμενη από βιωματικούς, πολιτιστικούς, κοινωνικούς κ.α. παράγοντες, που είναι ικανοί να αποδώσουν στο ίδιο αντικείμενο εντελώς διαφορετικές ερμηνείες και να προκαλέσουν πλήθος συνειρμών.

Μεταξύ των σημειωτικών συστημάτων, η εικόνα, για μένα, αποτελεί την πλέον ενδιαφέρουσα περίπτωση. Ίσως γιατί "αντιστέκεται περισσότερο στο νόημα", όπως παρατηρεί ο Rolan Barthes. Κι' αυτό γιατί, αν περιοριστούμε στην εικόνα ως απλή ανα-παράσταση, τότε αυτή εκπίπτει σε μια νεκρανάσταση της πραγματικότητας και γνωρίζουμε όλοι ότι κάθε τι ευκρινές, κατανοητό και ξεκάθαρο είναι ιδιαίτερα αντιπαθητικό σαν βίωμα.

Όλοι έχουμε ανάγκη για μια παραπέρα ερμηνεία, για μια δεύτερη ανάγνωση, για ένα κρυμένο νόημα (πέρα από το προφανές), ώστε η διαδικασία στη θέα μιας εικόνας να προσφέρει ένα ελκυστικό ενδιαφέρον, ένα παιχνίδι με το άγνωστο, μια γοητευτική περιπέτεια αναζήτησης...

Έτσι, στη θέα μιας εικόνας ενός αετού (για παράδειγμα), άλλος μπορεί να αντιλαμβάνεται την ενσάρκωση της έννοιας "υπερηφάνεια", άλλος να νοιώθει το ευεργετικό αίσθημα της ελευθερίας μέσω μιας λυτρωτικής πτήσης και άλλος να επαναφέρει στη μνήμη του ιστορικές μνήμες και γεγονότα, όπου ο αετός (ως δικέφαλος, για παράδειγμα) εσυμβόλιζε κραταιές αυτοκρατορίες (ή χαμένες πατρίδες, κατά περίπτωση).

Αντίστοιχα, η εικόνα ενός φιδιού, μπορεί να προκαλέσει (ως συνήθως) αποστροφή και φόβο, είναι δυνατόν, ωστόσο, να αναβαθμιστεί μέσα από τη μυθολογική προσέγγιση σε σύμβολο ανακούφισης και θεραπείας.

Πριν ένα χρόνο, σε περίοδο διακοπών, είχα αναφερθεί σε μια ανεπιτυχή προσπάθεια να επιτρέψω την αποτύπωση της θερινής χαλαρότητας υπό τη μορφή ενός προσωρινού σχεδιαστικού ίχνους πάνω στο σώμα μου. Μια σήμανση, που θα διαρκούσε (για λόγους κατασκευαστικούς αλλά και συμβολικούς) λίγες εβδομάδες, όση ακριβώς και η διάρκεια της απόδρασης από τη συμβατική καθημερινότητα μιας ολόκληρης χρονιάς.

Η προσπάθεια ακυρώθηκε εν τη γενέσει της για λόγους που δεν μπορώ ακόμη και τώρα να προσδιορίσω, εκτός ίσως από την λανθάνουσα πρόθεση να εμπιστευτώ μια τέτοια "επέμβαση" στα χέρια των ειδικών, που όταν συμβαίνει να είναι και φίλοι, η εγγύηση για ένα καλό αποτέλεσμα είναι δεδομένη.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι το πλήρωμα του χρόνου έφτασε και ευρισκόμενος σε αντίστοιχες συνθήκες (light διακοπών) αποφάσισα να διαθέσω το χέρι μου για μια προσωρινή, σχεδιαστική επέμβση, επιλέγοντας σαν θέμα ένα μικρό φιδάκι.